Wątpliwe jest, by wargatek znał Sztukę Wojny – nie zmienia to jednak faktu, że ta niewielka rybka stosuje w praktyce porady starożytnego chińskiego generała. Zdaniem Sun Tzu pierwszym z pięciu sposobów na zwycięstwo jest: „wiedzieć, kiedy walczyć, a kiedy nie walczyć”. Skąd mała rybka to wie? I po co jej do tego...lustro?
Pan wargatek
Wargatek sanitarnik, zwany też wargatkiem czyścicielem, to niewielka rybka z rodziny...wargaczowatych. Czyli bez niespodzianek. Najczęściej można go spotkać na rafach koralowych, gdzie prowadzi swoiste salony piękności, pieczołowicie uwalniając inne ryby (i to groźne, np. mureny, a nawet rekiny - takie, jak na tytułowej fotografii) od pasożytów skórnych.
Co ciekawe, wargatki są bardzo przedsiębiorcze i wiedzą, że dobra widoczność to podstawa w biznesie. Lokują więc swoje cleaning stations w odsłoniętych, doskonale widocznych miejscach i czekają tam na klientów.
Zwykle nie muszą czekać zbyt długo, ponieważ inne gatunki ryb chętnie pozbywają się pasożytów, a wargatki czerpią z tego taką korzyść, że jedzenie samo do nich przypływa. Klasyczna sytuacja win-win, sprawiająca, że wargatek jest powszechnie lubiany. Z tym że zdarzają się wyjątki.
Co odkryli Japończycy?
Zdarza się, że usłużny wargatek zmuszony jest zmierzyć się z jakimś przeciwnikiem – na przykład z innym przedstawicielem własnego gatunku. Jako zwierzę o silnym instynkcie terytorialnym dość często wchodzi zresztą w zatargi z konkurentami. W takiej sytuacji wynik starcia może być niepewny, dlatego bywa, że lepiej jest schować własną dumę i czmychnąć przed przeciwnikiem, zamiast narażać się na skaleczenia czy nawet śmierć. Skąd jednak wargatek ma wiedzieć, kiedy należy uciekać, a kiedy ma szansę wygrać?
Zdaniem uczonych z Osaka Metropolitan University w Japonii, rybka potrafi to ocenić, przeglądając się w lustrze. Dzięki temu może zbudować mentalny obraz swojego ciała i jeszcze przed walką oszacować, jaki może być jej wynik. Jeśli chcecie poznać więcej szczegółów, znajdziecie je w publikacji Japończyków zamieszczonej w piśmie „Scientific Reports”.
Test lustra
Fakt, że wargatek sanitarnik potrafi stwierdzić, iż widzi własne odbicie, a nie innego osobnika, dowodzi jego wysokiej inteligencji. Wiele zwierząt (nawet tych uchodzących powszechnie za „mądre”) nie ma takiej zdolności, a człowiek zdobywa ją gdzieś koło 18. miesiąca życia.
Zasada przeprowadzania testu lustra jest dość prosta: na ciele testowanego osobnika umieszcza się jakiś znak (np. jaskrawą kropkę) w takim miejscu, by można ją było zobaczyć jedynie w lustrze. W przypadku człowieka odpowiednim miejscem byłby policzek lub czoło. Jeśli badany obiekt, patrząc na zwierciadło, próbuje pozbyć się tego znaku, świadczy to o fakcie, że rozumie, iż patrzy na własne odbicie.
Oprócz ludzi test lustra pomyślnie przechodzą też niektóre małpy, delfiny, słonie azjatyckie, sroki, żmije, koguty i ośmiornice. Fakt, że do tego elitarnego grona dołączył wargatek sanitarnik, jest dość zastanawiający, tym bardziej że wargatek nie tylko rozpoznaje siebie – ale też potrafi na podstawie tego, co widzi, oszacować własne rozmiary.
Atakować czy nie?
W trakcie testów Japończycy najpierw pokazywali wargatkowi zdjęcia rywali większych lub mniejszych od niego samego o około 10 procent. Początkowo rybka, niezależnie od rozmiarów wroga, zawsze przystępowała do ataku.
Kiedy jednak pokazano jej lustro, dzięki któremu mogła ocenić własne rozmiary, ta wiedza wpłynęła znacząco na jej dalsze postępowanie: wykazywała bowiem agresję wyłącznie wobec mniejszych rywali – tym większym wolała nie wchodzić w drogę.
Zdaniem Taigi Kobayashi z Osaka Metropolitan University, było to bardzo nieoczekiwane zachowanie, bowiem wcześniej uczeni byli przekonani, że rybka będzie agresywna z zasady, niezależnie od tego, jak duży będzie przeciwnik. Wykorzystanie lustra do oceny wielkości własnego ciała i porównania go z wielkością innych ryb dowodzi, że wargatki potrafią używać zwierciadła (które przecież nie występuje powszechnie w przyrodzie), jako narzędzia. Jak podkreśla Kobayashi, to odkrycie może stanowić ważny krok do zrozumienia, w jaki sposób kształtowała się samoświadomość.
Tagi: wargatek, ciekawostki, lustro, nauka
0
