Ryby śledzą ludzi

Mimo iż brzmi to jak teoria spiskowa, uczeni z MPI-AB, czyli Max Planck Institute of Animal Behavior w Niemczech dowiedli, że ryby naprawdę potrafią rozpoznawać konkretnego nurka i płynąć za nim, ignorując jego kolegów po fachu. Dodajmy, że uprawiają ten proceder, licząc na konkretne korzyści.

Jak to się zaczęło?

Całkiem niewinnie: nurkowie pracujący w jednej ze stacji badawczych nad Morzem Śródziemnym zauważyli, że ryby ewidentnie śledzą niektórych z nich; nawet jeśli pod wodą znalazła się grupa nurków, zwierzęta nadal potrafiły zidentyfikować „swojego” człowieka i uparcie płynąć za nim. Czym ów swojak zasłużył na takie wyróżnienie? Tym, że podczas wcześniejszych nurkowań to właśnie on miał przy sobie smakołyki, którymi częstował rybki w ramach przeprowadzanych pod wodą eksperymentów.

Wydawać by się mogło, że wszyscy nurkowie są do siebie bardzo podobni – a jednak rybki nie dały się zmylić i potrafiły rozpoznać, za kim warto podążać. Sprawa zainteresowała uczonych z Max Planck Institute, którzy postanowili sprawdzić, czy umiejętność rozpoznawania i śledzenia ludzi jest u ryb powszechna.

Ciekawa sprawa

Zwierzęta żyjące w naszych domach, czy nawet w ogrodach zoologicznych lub instytutach badawczych potrafią rozróżniać ludzi – chyba nikt nie ma co do tego wątpliwości. Ich kuzyni na wolności nie potrzebują jednak takich umiejętności – z ich punktu widzenia znacznie lepiej jest unikać ludzi w ogólności. Jeśli w dodatku zwierzę mieszka w środowisku, w którym ludzie naturalnie nie występują (np. w morzu), zdolność rozróżniania poszczególnych osobników naszego gatunku wydaje się całkowicie zbędna.

Być może właśnie dlatego nikt wcześniej nie sprawdził, czy ryby potrafią nas rozpoznawać. Jak powiedział Maëlan Tomasek pracujący dla MPI-AB i University of Clermont Auvergne we Francji: „Nikt nigdy nie zapytał, czy żyjące na wolności ryby mają zdolność i motywację, aby nas rozpoznać, gdy wchodzimy do ich podwodnego świata”.  

Jak wyglądało badanie?

Uczeni z MPI-AB przeprowadzali testy na otwartym morzu, 8 m pod powierzchnią wody. Wzięli pod lupę ryby, które już wcześniej miały okazję spotkać nurków, ale nie miały jeszcze swojego ulubionego człowieka. W ramach eksperymentu jedna z uczestniczek badania ubrała się w jaskrawoczerwony strój, wzięła ze sobą rybie przysmaki i zachęcała ryby, by płynęły za nią – te, które się na to zdecydowały, były nagradzane smakowitymi kąskami.

Następnie kobieta przebrała się w zwykłą piankę do nurkowania, ukryła smakołyki tak, żeby ryby ich nie widziały i częstowała je dopiero wtedy, kordy podążały za nią przez co najmniej 50 m. Zwierzęta szybko nauczyły się, jak to działa – i korzystały z darmowych przysmaków. Jak mówi Katinka Soller, która przeprowadzała eksperyment, w kolejnych nurkowaniach wystarczało kilka sekund, by rybki pojawiły się dosłownie znikąd i zaczynały płynąć w jej kierunku. Szczególnie pojętne okazały się kantary (Spondyliosoma cantharus) i oblady (Oblada melanura). Po 12 dniach Soller miała już 20 wiernych rybich fanek.

Poprzeczka w górę

W kolejnym etapie eksperymentu pod wodą znalazło się dwoje nurków – pani Soller i jej kolega, który nie karmił ryb; miał on być jedynie zmyłką. Byli ubrani bardzo podobnie, ale nie tak samo. Zanurzyli się jednocześnie w tym samym miejscu, po czym popłynęli w różne strony. Początkowo część ryb podążała za kobietą, część za mężczyzną, jednak w kolejnym dniu zdecydowana większość śledziła już kobietę. Kiedy jednak nurkowie ubrali się identycznie, ryby już nie wiedziały, który człowiek jest tym od przysmaków. Podpływały jednak blisko, studiując twarze i kolor włosów ludzi.

Jak mówią uczeni z MPI-AB, wyniki eksperymentu dowodzą, że ryby potrafią rozpoznawać nas po wyglądzie – początkowo kierują się kolorem stroju, jednak w miarę zacierania się różnic pomiędzy poszczególnymi nurkami, zaczynają zwracać uwagę na coraz subtelniejsze elementy. My robimy dokładnie to samo. Jak mówi Katinka Soller, „Twarze są zniekształcone przez maski do nurkowania, więc zazwyczaj polegamy na różnicach między piankami, płetwami lub innymi częściami sprzętu, aby się rozpoznać”.